Zanim wybuchło powstanie warszawskie 1944…
![](https://jedzwpolske.pl/wp-content/themes/springbook/images/sep-blk.png)
![](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/tenisowa-8.jpg)
II wojna światowa zbliża się ku końcowi. Niemcy toczą walkę na dwóch frontach, Rosjanie zbliżają się do Warszawy. Dowództwo Armii Krajowej chce wcześniej wyzwolić stolicę, by Sowietów przyjąć z pozycji gospodarza. Czy to naiwność, a może nadzieja? Zobacz, co działo się, zanim wybuchło powstanie warszawskie 1944.
28 lipca 1944 – 4 dni do powstania warszawskiego
![Pomnik Powstania Warszawskiego, Długa 22](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/pomnik-powstania-warszawskiego-dluga-22-1024x576.jpg)
Piątek. Imieniny obchodzą Wiktor i Tymon
„Wczesnym rankiem rozkaz płk. Antoniego Chruściela Montera dociera do oddziałów. Akcja mobilizacyjna przebiega szybko i sprawnie. Po kilkunastu godzinach tysiące ludzi czekają we wszystkich częściach miasta na ustalenie Godziny W i rozkaz uderzenia. Ludność stolicy bojkotuje niemieckie wezwanie do budowy fortyfikacji.”
To fragment tekstu zamieszczony na jednej z kartek z kalendarza z Muzeum Powstania Warszawskiego. Dalej czytamy, że Komenda Główna AK zdecydowała się odwołać wybuch powstania, a o godzinie 16.00 płk „Monter” nakazuje oddziałom czekać w pogotowiu.
Dlaczego warto pojechać do Muzeum Powstania Warszawskiego:
29 lipca 1944 – 3 dni do powstania warszawskiego
Sobota. Imieniny obchodzą Olaf i Marta
„Rozprężenie w niemieckim aparacie cywilnym i wojskowym zostaje całkowicie opanowane. Wojsko niemieckie minuje mosty: Poniatowskiego i Kierbedzia oraz umacnia mostowe przyczółki. Po ulicach krążą coraz liczniejsze patrole policji i wojska. Gen. Tadeusz Komorowski Bór decyduje, że Powstanie wybuchnie o godz. 17.00. Płk Antoni Chruściel Monter melduje, że na powtórną mobilizację wystarczy 12 godzin.”
30 lipca 1944 – 2 dni do powstania warszawskiego
Niedziela. Imieniny obchodzą Piotr i Leopold
„Jednostki korpusu sowieckiego docierają na dalekie przedpola Pragi, w rejon Radzymina, Wołomina i Okuniewa. W Śródmieściu pojawia się po raz pierwszy, w jawnym kolportażu ulicznym, konspiracyjna dotychczas prasa polska. W mieście panuje nastrój odprężenia, mimo że na ulicach widzi się piesze i zmotoryzowane niemieckie patrole policyjne i oddziały wojskowe. Premier Stanisław Mikołajczyk przylatuje do Moskwy na rozmowy ze Stalinem.”
31 lipca 1944 – dzień do powstania warszawskiego
![Powstanie Warszawskie 1944, Długa 22](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/powstanie-warszawskie-1944-1024x576.jpg)
Poniedziałek. Imieniny obchodzą Helena i Ignacy
„Do stolicy przybywa gen. por. lotn. Reiner Stahel, mianowany przez Hitlera dowódcą wojskowym garnizonu Warszawy. Ma rozkaz obrony węzła warszawskiego przed ewentualnym Powstaniem wszystkimi dostępnymi siłami i środkami walki. Poranna odprawa Komendy Głównej AK kończy się postanowieniem, że walka nie zostanie podjęta 1 sierpnia.”
W sztabie AK trwa odprawa, podczas której analizowane są siły wroga i aktualna sytuacja militarna wokół Warszawy. Meldunek płk. Kazimierza Iranek-Osmeckiego mówi przerzuceniu niemieckiej dywizji „Herman Goering” na Pragę. Według doniesień płk. Antoniego Chruściela „Montera” na Pragę wkroczyli czerwonoarmiści. Generał Tadeusz Komorowski „Bór” wydaje „Monterowi” rozkaz o rozpoczęciu powstania następnego dnia o godzinie 17.00. Rozkaz jest gotowy ok. 20.00, ale nie dociera do odpowiednich osób ze względu na godzinę policyjną.
![Podział Warszawy na obwody i rejony AK. Źródło: D. Norman, Powstanie'44](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/podzial-warszawy-na-obwody-i-rejony-ak.jpg)
Mobilizacji podlega między 40 tys. a 45 tys. ludzi zgrupowanych w następujących obwodach:
- I. Śródmieście – krypt. „XXI”, dowódca ppłk Edward Pfeiffer „Radwan”;
- II. Żoliborz – krypt. „XXII”, dowódca ppłk Mieczysław Niedzielski „Żywiciel”;
- III. Wola – krypt. „XXIII”, dowódca mjr Jan Tarnowski „Waligóra”;
- IV. Ochota – krypt. „XXIV”, dowódca ppłk Mieczysław Sokołowski „Grzymała”;
- V. Mokotów – krypt. „XXV”, dowódca ppłk Aleksander Hrynkiewicz „Przegonia”;
- VI. Praga – krypt. „XXVI”, dowódca ppłk Antoni Żurawski „Bober”;
- VII. Powiat – krypt. „XXVII”, „Obroża”, dowódca mjr Kazimierz Krzyżak „Bronisław”;
- VIII. Okęcie – krypt. „XXVIII”, dowódca mjr Stanisław Babiarz „Wysocki”, „Gniewosz”.
Czy Polacy byli przygotowani na powstanie warszawskie 1944?
Jeżeli porównamy sprzęt wojskowy, którym dysponowali Niemcy i Polacy, to odpowiedź wydaje się być jednoznaczna. Ci pierwsi mieli po swojej stronie pancerne jednostki, lotnictwo i artylerię. Tylko 10 % powstańców z około 30 tysięcy, którzy przystąpili do powstania, miała jakąkolwiek broń. Czym innym jest natomiast wola walki, której Polakom w pewnością nie można było odmówić.
![Struktura Podziemnego Państwa Polskiego. Źródło: N. Davies, Powstanie'44](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/polskie-panstwo-podziemne-1-1024x681.jpg)
Dnia 1 sierpnia 1944 roku 31 oficerów i 2170 żołnierzy z pułku „Baszta” (wojskowe jednostki AK) posiadali: ciężki karabin maszynowy i 12 lekkich, prawie 190 karabinów, 80 pistoletów maszynowych, prawie 350 rewolwerów, dwa granatniki Piat, 1750 granatów ręcznych i 120 kilogramów materiałów wybuchowych.
Dlaczego wybuchło powstanie warszawskie 1944?
![Pomnik Małego Powstańca, Podwale](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2020/07/pomnik-malego-powstanca-podwale-1024x576.jpg)
Generał Leopold Okulicki „Niedźwiadek”, ostatni z dowódców powstania i zwolennik rozpoczęcia walk, twierdził, że powstanie warszawskie 1944 wybuchło z następujących powodów:
- AK chciała przyjąć Sowietów w Warszawie z pozycji gospodarza;
- chęć udowodnienia tego, że Polacy przez cały czas są w stanie walczyć przeciwko Niemcom;
- walka przeciw Niemcom i ramię w ramię z Armią Czerwoną miała załagodzić nie najlepsze stosunki z Sowietami;
- chęć wzięcia odwetu na okupancie;
- umożliwienie Armii Czerwonej szybkie przedostanie się do stolicy;
- wezwanie 100 tysięcy Polaków do budowy umocnień, które miały posłużyć Niemcom w walce;
- obawa przed złamaniem morale polskich żołnierzy;
- obawa, że odgłos walk zachęci powstańców do rozpoczęcia walki samodzielnie bez zgody AK.
Sprawdź, gdzie w Warszawie widać do dziś ślady powstania warszawskiego:
Powstanie warszawskie 1944 – podsumowanie
Decyzję o rozpoczęciu walki z Niemcami i ludzi, którzy za nią stali, ocenia się dziś jednoznacznie. Powstanie warszawskie 1944 nie miało szans powodzenia, a oficerowie AK postąpili bardzo lekkomyślnie, mimo iż mogli zdawać sobie sprawę z niechybnej klęski. Nie będę natomiast oceniać postawy ludzi, którzy wzięli udział w powstaniu, dlatego że nie jestem w stanie wyobrazić sobie tego, jak wyglądało ich życie pod niemiecką okupacją i jak bardzo pragnęli odzyskać wolność.
Tekst napisany na podstawie materiałów dydaktycznych z Muzeum Powstania Warszawskiego i Powstania ’44 Normana Daviesa.
0 Komentarzy