Ślady walk powstańczych. 75 rocznica Powstania Warszawskiego
![](https://jedzwpolske.pl/wp-content/themes/springbook/images/sep-blk.png)
![godzina w powstanie warszawskie](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/godzina-w-powstanie-warszawskie.jpg)
1 sierpnia i 2 października 1944 roku to ramy czasowe, w których zamknęło się Powstanie Warszawskie. W wyniku tego militarnego zrywu śmierć poniosło 18 tys. powstańców i 180 tys. ludności cywilnej, Warszawa została zrównana z ziemią, a do Polski wkroczyli Sowieci, którzy przebywali tu aż do lat 90. Co dziś pozostało nam po tamtych wydarzeniach? I czy we współczesnym świecie da się odnaleźć ślady walk powstańczych?
Wtorek, 1 sierpnia 1944 roku – pierwszy dzień Powstania Warszawskiego
Imieniny obchodzą Piotr i Julian
Wschód słońca 5.11, zachód słońca 20.44, średnia temperatura 18ºC, zachmurzenie duże, lokalne deszcze, stan wody w Wiśle 125 cm.
Ulica Filtrowa 68, dnia 31 lipca 1944 roku
![płk. dypl. Antoni Chrusciel Monter podpisal rozkaz rozpoczecia Powstania Warszawskiego](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/podpisanie-rozkuazu-rozpoczecia-powstania-warszawskiego-1024x576.jpg)
Płk dypl. Antoni Chruściel “Monter” podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego o godzinie “W” – 17.00. Już na początku pojawiają się problemy w postaci braku broni i czasu na jej zgromadzenie oraz na zebranie plutonów. Na rozkaz stawia się 30 tys. żołnierzy Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, z czego tylko 10% z nich jest uzbrojona. Już od pierwszego dnia powstania do walczących przyłączają się cywile, którzy pomagają przy budowaniu barykad między innymi z mebli i worków z piaskiem. Przeciw sobie mają dwudziestotysięczny uzbrojony garnizon niemiecki, w tym regularne wojsko. Niemcy dysponują również pancernymi jednostkami frontowymi, artylerią i lotnictwem. Powstańcy w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego zdobywają:
- magazyny mundurów i żywności przy Stawkach,
- koszary w budynku szkoły św. Kingi przy ul. Okopowej,
- Woskowy Instytut Geograficzny w Al. Jerozolimskich,
- gmach Miejskich Zakładów Komunikacyjnych na rogu ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej,
- Prudential (wówczas najwyższy budynek w mieście) na Placu Napoleona (obecnie plac Powstańców Warszawy 9),
- budynek Dyrekcji Kolei na rogu ulic Targowej i Wileńskiej na Pradze.
Żoliborz, godzina 13.50 – pierwsze strzały oddane w Powstaniu Warszawskim
![suzina 8 pierwsze starzaly w powstaniu warszawskim](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/suzina-8-zoliborz-1024x576.jpg)
Pierwsze strzały wcale nie padły o godzinie “W”. Oddał je kapral podchorąży AK “Marek” na Żoliborzu około godziny 13.50, gdy prowadził swój oddział na miejsce zbiórki. Z potyczki ze zmotoryzowanym niemieckim patrolem grupa wyszła obronną ręką, po czym dołączyła do 9. Kompanii Dywersyjnej “Żniwiarza”, czyli Mieczysława Morawskiego “Szeligi”.
Ślady walk Powstania Warszawskiego
![kotwica znak polski walczacej](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/znak-polski-walczacej-1024x576.jpg)
Warszawa do dziś nosi ślady po walkach prowadzonych w trakcie Powstania Warszawskiego. Są to postrzeliny i dziury po kulach, plamy krwi oraz swastyka i kotwice namalowane na budynkach. Część z nich zabezpieczono i oznakowano informacyjnymi tablicami.
Reduta Bank Polski, ul. Bielańska 10
![reduta bank polski](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/reduta-bank-polski-1024x576.jpg)
Podczas Powstania Warszawskiego były tutaj prowadzone ciężkie walki, w których udział brali żołnierze AK Zgrupowania mjr. “Sosny” pododcinka “Gozdawy”. Po wojnie budynek został wyburzony; pozostawiono jedynie zachodnią jego część wpisaną później do rejestru zabytków.
![rany pamieci powstanie warszawskie](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/rany-pamieci-powstanie-warszawskie-1024x576.jpg)
Dziś na ścianie obiektu widoczne są ślady po kulach, ustawiono także kotwicę – Znak Polski Walczącej i przyklejono plasterek – jeden z elementów projektu Rany pamięci. Śladami zniszczeń z okresu II wojny światowej w topografii miasta.
Ogród Krasińskich, od ul. Andersa
![slady po kulach na bramie ogrodu krasinskich](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/ogrod-krasinskich-postrzeliny-na-bramie-1024x576.jpg)
Na XVIII-wiecznej bramie Ogrodu Krasińskich od ulicy Andersa znajdują się ślady po kulach. W czasie Powstania Warszawskiego ucierpiał park i pałac, a walki prowadził tu między innymi powstańczy batalion Chrobry I.
Tamka 45
![punkt opatrunkowy przy ulicy tamka 45](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/tamka-45-1024x575.jpg)
Na ścianie kamienicy znajdującej się pod tym adresem namalowano biały krzyż na czerwonym polu. Oznacza to, że w tym budynku znajdował się punkt opatrunkowy utworzony w 1939 roku. Podczas Powstania Warszawskiego stacjonował tu także sztab VIII Zgrupowania “Bicz” AK pod dowództwem porucznika Mariana Mokrzyckiego “Bicza”.
Niepodległości 130, róg ulic Ligockiej i Króżańskiej
![szubienica przy ulicy niepodleglości 130](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/szubienica-niepodleglosci-130-1024x576.jpg)
Pod tym adresem znajduje się rysunek szubienicy ze swastyką. Umieszczony obok niego napis głosi: Ten znak jest świadectwem walki żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego przeciwko okupantowi hitlerowskiemu. Został wykonany w 1942 roku ręką nieznanego harcerza organizacji małego sabotażu “Wawer”.
Filtrowa 57
![kotwica znak polski walczacej](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/znak-polski-walczacej-filtrowa-1024x576.jpg)
Znajduje się tu kotwica – Znak Polski Walczącej. Powstała w latach 1942-44, gdy budynek zajmowali Niemcy. W 1945 roku zasłonięto ją warstwą tynku, a pięć lat temu została odsłonięta ponownie i poddana pracom konserwatorskim.
Poniedziałek, 2 października 1944 roku – ostatni dzień Powstania Warszawskiego
Imieniny obchodzą Dionizy i Teofil
Wschód słońca 6.55, zachód słońca 18.28, średnia temperatura powietrza 13ºC, zachmurzenie duże, deszcz, stan wody w Wiśle 51 cm.
Walka nasza dogorywa – napisał do Londynu Tadeusz Komorowski “Bór”, Komendant Główny Armii Krajowej.
![opaska tadeusza komorowskiego bora w zbiorach muzeum powstania warszawskiego](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/opaska-generala-tadeusza-bora-komorowskiego-1024x576.jpg)
Po 63 dniach walk Powstanie Warszawskie upadło. Od godziny 5.00 obowiązuje zawieszenie broni, a od godziny 19.00 stolicę opuszcza około 16 tys. mieszkańców. W Ożarowie zostaje podpisany układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Sygnatariuszami stron są: płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki “Heller” i ppłk dypl. Zygmunt Dobrowolski “Zyndram” oraz gen. Erich von dem Bach. Według warunków kapitulacji:
- powstańcy będą traktowani jak jeńcy wojenni (wg konwencji genewskiej z dnia 27 sierpnia 1929 roku),
- powstańcy nie poniosą odpowiedzialności za działalność wojskową i polityczną prowadzoną przed powstaniem,
- oddziały AK mają opuszczać Warszawę w celu złożenia broni 4 i 5 października,
- ludność cywilna ewakuowana ze stolicy nie poniesie żadnych konsekwencji z powodu działalności we władzach i administracji cywilnej.
Dlaczego doszło do kapitulacji Powstania Warszawskiego?
![Znak Polski Walczacej w Muzeum Powstania Warszawskiego](https://jedzwpolske.pl/wp-content/uploads/2019/08/kotwica-znak-polski-walczacej-1024x576.jpg)
Według gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka” kapitulacja Powstania Warszawskiego była spowodowana brakiem wody i żywności, bardzo trudną sytuacją militarną powstańców oraz obawą o życie cywilów pozostających w Śródmieściu. Po upadku Powstania Warszawskiego Niemcy wywieźli do obozów żołnierzy AK i ludność cywilną. Do 17 stycznia 1945 roku, czyli do momentu wkroczenia Armii Czerwonej, w stolicy ukrywała się liczna grupa mieszkańców. Są to tzw. warszawscy robinsonowie. W latach następnych władzę przejęli komuniści.
Tekst napisany na podstawie materiałów dydaktycznych z Muzeum Powstania Warszawskiego i Powstania ’44 Normana Daviesa.
0 Komentarzy