Schron kolejowy w Strzyżowie. Tu stał pociąg Hitlera
Schron kolejowy w Strzyżowie to jeden z czterech tego typu obiektów znajdujących się na terenie Polski. Jednak ten ma wyjątkową historię – znajdował się tutaj pociąg, którym Adolf Hitler przyjechał na spotkanie z Benitem Mussolinim. Jak dziś wygląda to miejsce, co ciekawego można tu zobaczyć i czy warto tu przyjechać?
Spis treści:
- Gdzie znajduje się schron kolejowy w Strzyżowie?
- Jak i kiedy zwiedzać schron?
- Schron kolejowy w Strzyżowie – początki
- Schron kolejowy w Strzyżowie – budynki i tunele
- Kto przyjechał do schronu kolejowego w Strzyżowie?
- Schron kolejowy w Strzyżowie po wojnie
Gdzie znajduje się schron kolejowy w Strzyżowie?
Strzyżów leży w województwie podkarpackim około 30 km od Rzeszowa. Największa atrakcją turystyczną miasta jest schron kolejowy (nazywany też tunelem chronowym) należący do „Anlage Süd” („Obszar Południe”), w którym zatrzymał się pociąg Adolfa Hitlera, Amerika. Współrzędne geograficzne dla tego obiektu to: 49°52’10.3″N 21°48’32.1″E. Schron znajduje się na końcu ulicy Tunelowej, przy ulicy Żarnowskiej, niedaleko stacji kolejowej pod Górą Żarnowską.
Jak i kiedy zwiedzać schron?
Tunel można zwiedzać od 1 maja do 1 października w weekendy od 10.00 do 18.00. Od lipca do sierpnia otwarty jest również na tygodniu w tych samych godzinach. Zwiedzanie organizuje Muzeum Samorządowe Ziemi Strzyżowskiej im. Zygmunta Leśniaka. Tuż przy wejściu do schronu znajduje się niewielki plac, na którym bezpłatnie można zostawić samochód. Za wejście na wszystkie obiekty (tunel, kanał instalacyjny i bunkier, w którym urządzono niewielką salę z eksponatami) należy wykupić bilet.
Schron kolejowy w Strzyżowie – początki
Historia schronu kolejowego w Strzyżowie jest ściśle powiązana z obiektami „Anlage Miitte” w Jeleniu i Konewce, o których przeczytacie w tych wpisach:
Budowa tych obiektów miała związek z planowaną przez Adolfa Hitlera agresją na Związek Radziecki. Schrony wraz z całą infrastrukturą wybudowano w pobliżu przyszłej linii frontu. Wszystkie wyglądały bardzo podobnie, jednak ten w Strzyżowie nieco się różnił. Wydrążono go bowiem w Górze Żarnowskiej, nie miał zabezpieczeń przed atakami z powietrza (grubych żelbetowych i zbrojonych ścian w kształcie ostrołuków), a w jego sąsiedztwie nie było pomieszczeń technicznych. Wniosek? Schron kolejowy pełnił funkcję pomocniczą.
Lokalizacja obiektu również nie była przypadkowa. Schron znajdował się w pobliżu linii kolejowej i drogowej łączącej Kraków i Lwów oraz Krosno i Rzeszów, lotnisk w Krośnie i Rzeszowie, a także w sąsiedztwie Centralnego Ośrodka Przemysłowego (centrum przemysłu ciężkiego, chemicznego i zbrojeniowego).
Umieszczenie schronu pod Górą Żarnowską też miało swoje ogromne zalety. Obiekt stał się trudny do wykrycia, zamaskowanie go stało się praktycznie niepotrzebne, był dobrze zabezpieczony przed bombardowaniem i miał dwa wjazdy z bocznicami kolejowymi.
Schron kolejowy w Strzyżowie – budynki i tunele
Na schron w Strzyżowie składały się następujące obiekty:
- tunel schronowy dla pociągu sztabowego Adolfa Hitlera
- schron techniczny
- tunel instalacyjny
- obiekty, które nie zachowały się do dziś: peron pomiędzy tunelem schronowym a stacją kolejową i system maskowania obiektów
Tunel schronowy dla pociągu sztabowego
Ma długość 438 metrów, średnicę prawie 9 metrów i wysokość 6,45 metrów. Został wybudowany w linii prostej; jedynie jego koniec lekko skręca w kierunku zachodnim (stacji kolejowej) – tu znajduje się wejście do tunelu instalacyjnego. Został obudowany betonem, a w górnej części cegłami. Na krańcach tunelu są przedsionki, wartownie i dwuskrzydłowe pancerne bramy wjazdowe.
Schron techniczny
Znajduje się w odległości około 100 metrów od południowo-zachodniego wjazdu do tunelu. Zaopatrywał schron kolejowy w energię elektryczną i cieplną, przefiltrowane powietrze i wodę. Mieściły się w nim agregaty prądotwórcze, akumulatory, filtry, wentylatory, kotłownię, hydrofornię, zbiornik wody i skład opału.
Tunel instalacyjny
Łączy schron techniczny ze schronem kolejowym. Jest to podziemny, żelbetonowy tunel o długości nieco ponad 100 metrów, ciągnący się pod linią kolejową. Dziś mieszkają w nim nietoperze.
Kto przyjechał do schronu kolejowego w Strzyżowie?
27 sierpnia 1941 roku „Anlage Süd’ stał się miejscem spotkania Adolfa Hitlera z Benitem Mussolinim. Pociąg tego pierwszego, „Amerika” zatrzymał się w Strzyżowie, skąd Führer pojechał do Stępiny. Po jego odjeździe „Amerikę” wycofano do tunelu. Jak mógł wyglądać taki pociąg sztabowy? Mógł składać się z:
- dwóch parowozów pospiesznych
- wagonu z agregatem prądotwórczym i platformą dla działek przeciwlotniczych
- wagonem bagażowym
- salonką najważniejszego pasażera
- wagonem dowodzenia z centralą telefoniczną i radiostacją
- wagonami: ochrony osobistej, restauracyjnym, sypialnianym dla gości, prasowym, dla personelu i ochrony pociągu, restauracyjnym dla personelu, kąpielowym, bagażowym z platformą dla działek przeciwlotniczych
Schron kolejowy w Strzyżowie po wojnie
Po wojnie schron kolejowy w Strzyżowie był wykorzystywany przez Centralę Rybna jako magazyn. Wiązało się to z zabetonowaniem torowiska i rozbiórką bocznicy. W latach 80. schron stał się garażem Spółdzielni Transportu Wiejskiego. Dziś obiekt jest dostępny do zwiedzania wraz ze schronem technicznym, w którym znajdują się instalacje oczyszczalni ścieków.
Tekst przygotowałam na podstawie strony Gminy Strzyżów i tablic informacyjnych umieszczonych w schronie kolejowym w Strzyżowie.
0 Komentarzy