Schron kolejowy w Konewce i “Bunkry Goeringa”

Kompleks „Anlage Mitte”, czyli niemieckie stanowisko dowodzenia „Obszar środek”, składa się z dwóch schronów i przylegających do nich bunkrów. Obiekty i schron kolejowy w Konewce są najlepiej zagospodarowanymi i najciekawszymi ze wszystkich, które znajdują się w Polsce. Poznajmy historię jednej z czterech niesamowitych budowli z okresu II wojny światowej.

Spis treści

1. Gdzie znajduje się Konewka i schron kolejowy?
2. Schron kolejowy w Konewce – początki i budowa
3. Jak wyglądają schron i bunkry w Konewce?
4. Powojenni eksploratorzy i legendy o „Anlage Mitte”
5. Schron kolejowy w Konewce – zwiedzanie
6. Bibliografia

Gdzie znajduje się Konewka i schron kolejowy?

Konewka to niewielka wieś znajdująca się w województwie łódzkim, w gminie Inowłódź. Leży niecałe 4 km na północ od Spały i około 13 km na wschód od Tomaszowa Mazowieckiego. Jest znana przede wszystkim z Trasy Turystycznej „Bunkier w Konewce”. Współrzędne tego miejsca to: 51°33’43.0″N 20°08’46.0″E. Schron kolejowy w Konewce jest jednym z czterech; pozostałe mieszczą się w pobliskim Jeleniu oraz w województwie podkarpackim w Strzyżowie i Stępinie.

Schron kolejowy w Konewce – początki i budowa

Na początku II wojny światowej w Spale Niemcy utworzyli siedzibę Naczelnego Dowództwa na Wschodzie (w skrócie Oberost). Jesienią 1940 roku podjęto decyzję o budowie kompleksu „Anlage Mitte”, składającego się z dwóch schronów kolejowych i bunkrów ulokowanych w Konewce i Jeleniu (tekst o schronach w tym miejscu przeczytacie wkrótce). Spała nigdy nie stała się ważnym ośrodkiem, jeśli chodzi o dowodzenie niemiecką armią, a w 1943 roku sztab znajdujący się w mieście przeniesiono do Krakowa. Na miejscu pozostały tylko szpital oraz ośrodki rekonwalescencji i szkoleniowy. Większy ruch wojsk niemieckich w Spale odnotowano w 1944 roku. Był związany w budową umocnień na Linii Pilicy i wykorzystaniem lotniska w pobliskim Glinniku do działań wojennych.

Jeżeli jeszcze nie byliście w Konewce, to w przyszłości koniecznie tam pojedźcie. Dopiero na miejscu przekonacie się o skali tego przedsięwzięcia. Prace nad schronami w Konewce i Jeleniu rozpoczęto prawdopodobnie jesienią 1940 roku. Zatrudniono około 1300 osób, głównie Niemców sprowadzonych z terenów Rzeszy, co utrudniało przedostawanie się informacji na temat budowy do lokalnej społeczności. Inwestycja firmy Zakłady Chemiczne Askania były przykrywką dla prowadzonych prac w Konewce i Jeleniu.

Jak wyglądają schron i bunkry w Konewce?

Kompleks „Anlage Mitte” w Konewce ogrodzony był podwójnym płotem z drutem kolczastym. Do dziś możecie oglądać go przejeżdżając przez bramę na teren obiektu. Do schronu kolejowego prowadziły tory – ich pozostałości również są widoczne wśród drzew. Oprócz największego schronu, o którym za chwilę, na terenie kompleksu znajdowały się bunkry wspierające funkcjonowanie tego pierwszego. Były to: schron hydroforni i zbiorników wody; schron elektrowni, stacji filtrów i wentylatorów; schron kotłowni; podziemne kanały techniczne łączące schron kolejowy ze schronem elektrowni; zbiornik i chłodnica wody technologicznej; zbiornik paliwa.

Największą atrakcją w Konewce jest schron kolejowy. To naprawdę potężna konstrukcja. Ma długość 380 metrów, składa się z 17 segmentów, szerokość w podstawie to 15 metrów, a wysokość – 9,5 metrów. W środku znajdują się perony, torowisko i korytarz boczny (składał się z: przedsionka z przejściem, śluzy przeciwgazowej, pomieszczenia roboczego lub mieszkalnego). Pod schronem i w stropie znajdowały się kanały umożliwiające cyrkulację powietrza, a na nim elementy mocujące maskowania. Do schronu prowadziły wielkie drzwi o grubości 10 cm otwierane przez mechanizm z przeciwwagami.

Powojenni eksploratorzy i legendy o „Anlage Mitte”

Żołnierze Armii Czerwonej nie zagościli na długo w Konewce. Nie mogąc dostać się do środka schronu, wysadzili mechanizm otwierający drzwi. To, co znaleźli wewnątrz, nie przedstawiało dla nich większej wartości. W przeciwieństwie do okolicznej ludności. W schronie kolejowym Niemcy zostawili materiały wybuchowe (podobno ludzie oglądali je przy użyciu zapałek) i mundury, z których okoliczni mieszkańcy szyli sobie ubrania. Tajemnicze obiekty szybko zyskały nazwę „Bunkrów Goeringa” i zwabiały ciekawskich turystów. Podobno w bocznych korytarzach i tunelach miały znajdować się skarby gromadzone przez Niemców w czasie II wojny światowej.

Latem 1945 roku polscy saperzy rozbroili ładunki wybuchowe. Według niektórych przekazów detonacja była tak silna, że w pobliskich wsiach powypadały szyby w okien. Niestety nie udało się rozbroić wszystkich ładunków, a siła wybuchu część z nich porozrzucała po okolicznym lesie. Do dziś leżą na dnie stawu, który znajduje się w miejscu pracy saperów.

Wokół schronów w Konewce narosło mnóstwo przeróżnych opowieści. Mówiono, że do środka wjeżdżały pociągi jeden po drugim, które opuszczano na ruchomych podestach w głąb obiektu. Niektórzy twierdzili, że Niemcy pod ziemia zbudowali trasę kolejową prowadzącą od Konewki do Jelenia. Istnieją także legendy o produkcji broni atomowej, pocisków V1 i V2, ciężkiej wody i broni chemicznej.

Schron kolejowy w Konewce – zwiedzanie

Schron kolejowy i trasę Turystyczną „Bunkier w Konewce” najlepiej zwiedzać latem, kiedy tunel techniczny pomiędzy schronem kolejowym a schronem elektrowni jest otworzony. W największym obiekcie znajduje się wystawa pojazdów wojskowych i wyposażenia. Co więcej jest także miejscem zimowania nietoperzy, których kolonia z roku na rok się powiększa. Na terenie kompleksu znajduje się bezpłatny parking, miejsce na odpoczynek i toaleta. Turyści muszą kupić bilet w Wachë West und Passierscheinamt (Posterunek „Zachód” i Biuro przepustek).

Schron kolejowy w Konewce skrywa wiele tajemnic. Będąc w środku, postarajcie się odszukać szyny kolejowe ze znakami polskich hut, elementy po wyposażeniu mieszkających tu kiedyś ludzi, napisy na ścianach wykonane przez budowniczych, pozostałości wentylacji. W połowie długości schronu znajduje się zejście do tunelu technicznego. Wewnątrz należy uważać na niski strop, wilgoć i wodę, która znajduje się tam nawet w miesiącach letnich.

Bibliografia

Bunkier w Konewce

M. i J. Szymańscy, Konewka i Jeleń. Niemieckie stanowisko dowodzenia “Anlage Mitte”, Imax, Łódź 2016