" Solo podróże po Polsce, urbex, turystyka militarna, recenzje "

Ślady walk powstańczych. 75 rocznica Powstania Warszawskiego

godzina w powstanie warszawskie

1 sierpnia i 2 października 1944 roku to ramy czasowe, w których zamknęło się Powstanie Warszawskie. W wyniku tego militarnego zrywu śmierć poniosło 18 tys. powstańców i 180 tys. ludności cywilnej, Warszawa została zrównana z ziemią, a do Polski wkroczyli Sowieci, którzy przebywali tu aż do lat 90. Co dziś pozostało nam po tamtych wydarzeniach? I czy we współczesnym świecie da się odnaleźć ślady walk powstańczych?

Wtorek, 1 sierpnia 1944 roku – pierwszy dzień Powstania Warszawskiego

Imieniny obchodzą Piotr i Julian

Wschód słońca 5.11, zachód słońca 20.44, średnia temperatura 18ºC, zachmurzenie duże, lokalne deszcze, stan wody w Wiśle 125 cm.

Ulica Filtrowa 68, dnia 31 lipca 1944 roku

płk. dypl. Antoni Chrusciel Monter podpisal rozkaz rozpoczecia Powstania Warszawskiego
Dom, w którym płk dypl. Antoni Chruściel “Monter” podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego o godzinie “W” – 17.00

Płk dypl. Antoni Chruściel “Monter” podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego o godzinie “W” – 17.00. Już na początku pojawiają się problemy w postaci braku broni i czasu na jej zgromadzenie oraz na zebranie plutonów. Na rozkaz stawia się 30 tys. żołnierzy Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej, z czego tylko 10% z nich jest uzbrojona. Już od pierwszego dnia powstania do walczących przyłączają się cywile, którzy pomagają przy budowaniu barykad między innymi z mebli i worków z piaskiem. Przeciw sobie mają dwudziestotysięczny uzbrojony garnizon niemiecki, w tym regularne wojsko. Niemcy dysponują również pancernymi jednostkami frontowymi, artylerią i lotnictwem. Powstańcy w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego zdobywają:

  • magazyny mundurów i żywności przy Stawkach,
  • koszary w budynku szkoły św. Kingi przy ul. Okopowej,
  • Woskowy Instytut Geograficzny w Al. Jerozolimskich,
  • gmach Miejskich Zakładów Komunikacyjnych na rogu ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej,
  • Prudential (wówczas najwyższy budynek w mieście) na Placu Napoleona (obecnie plac Powstańców Warszawy 9),
  • budynek Dyrekcji Kolei na rogu ulic Targowej i Wileńskiej na Pradze.

Żoliborz, godzina 13.50 – pierwsze strzały oddane w Powstaniu Warszawskim

suzina 8 pierwsze starzaly w powstaniu warszawskim
Na ulicy Suzina 8 stoi pomnik upamiętniający pierwsze strzały oddane w Powstaniu Warszawskim

Pierwsze strzały wcale nie padły o godzinie “W”. Oddał je kapral podchorąży AK “Marek” na Żoliborzu około godziny 13.50, gdy prowadził swój oddział na miejsce zbiórki. Z potyczki ze zmotoryzowanym niemieckim patrolem grupa wyszła obronną ręką, po czym dołączyła do 9. Kompanii Dywersyjnej “Żniwiarza”, czyli Mieczysława Morawskiego “Szeligi”.

Ślady walk Powstania Warszawskiego

kotwica znak polski walczacej
Kotwica – Znak Polski Walczącej

Warszawa do dziś nosi ślady po walkach prowadzonych w trakcie Powstania Warszawskiego. Są to postrzeliny i dziury po kulach, plamy krwi oraz swastyka i kotwice namalowane na budynkach. Część z nich zabezpieczono i oznakowano informacyjnymi tablicami.

Reduta Bank Polski, ul. Bielańska 10

reduta bank polski
Znak Polski Walczącej przy Reducie Bank Polski

Podczas Powstania Warszawskiego były tutaj prowadzone ciężkie walki, w których udział brali żołnierze AK Zgrupowania mjr. “Sosny” pododcinka “Gozdawy”. Po wojnie budynek został wyburzony; pozostawiono jedynie zachodnią jego część wpisaną później do rejestru zabytków.

rany pamieci powstanie warszawskie
Rany pamięci po Powstaniu Warszawskim zaklejone symbolicznym plasterkiem

Dziś na ścianie obiektu widoczne są ślady po kulach, ustawiono także kotwicę – Znak Polski Walczącej i przyklejono plasterek – jeden z elementów projektu Rany pamięci. Śladami zniszczeń z okresu II wojny światowej w topografii miasta.

Ogród Krasińskich, od ul. Andersa

slady po kulach na bramie ogrodu krasinskich
Ślady po kulach na bramie Ogrodu Krasińskich

Na XVIII-wiecznej bramie Ogrodu Krasińskich od ulicy Andersa znajdują się ślady po kulach. W czasie Powstania Warszawskiego ucierpiał park i pałac, a walki prowadził tu między innymi powstańczy batalion Chrobry I.

Tamka 45

punkt opatrunkowy przy ulicy tamka 45
Punkt opatrunkowy przy ulicy Tamka 45

Na ścianie kamienicy znajdującej się pod tym adresem namalowano biały krzyż na czerwonym polu. Oznacza to, że w tym budynku znajdował się punkt opatrunkowy utworzony w 1939 roku. Podczas Powstania Warszawskiego stacjonował tu także sztab VIII Zgrupowania “Bicz” AK pod dowództwem porucznika Mariana Mokrzyckiego “Bicza”.

Niepodległości 130, róg ulic Ligockiej i Króżańskiej

szubienica przy ulicy niepodleglości 130
Szubienica przy ulicy Niepodległości 130

Pod tym adresem znajduje się rysunek szubienicy ze swastyką. Umieszczony obok niego napis głosi: Ten znak jest świadectwem walki żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego przeciwko okupantowi hitlerowskiemu. Został wykonany w 1942 roku ręką nieznanego harcerza organizacji małego sabotażu “Wawer”.

Filtrowa 57

kotwica znak polski walczacej
Kotwica – Znak Polski Walczącej

Znajduje się tu kotwica – Znak Polski Walczącej. Powstała w latach 1942-44, gdy budynek zajmowali Niemcy. W 1945 roku zasłonięto ją warstwą tynku, a pięć lat temu została odsłonięta ponownie i poddana pracom konserwatorskim.

Poniedziałek, 2 października 1944 roku – ostatni dzień Powstania Warszawskiego

Imieniny obchodzą Dionizy i Teofil

Wschód słońca 6.55, zachód słońca 18.28, średnia temperatura powietrza 13ºC, zachmurzenie duże, deszcz, stan wody w Wiśle 51 cm.

Walka nasza dogorywa – napisał do Londynu Tadeusz Komorowski “Bór”, Komendant Główny Armii Krajowej.

opaska tadeusza komorowskiego bora w zbiorach muzeum powstania warszawskiego
Opaska Tadeusza Komorowskiego “Bora” w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego

Po 63 dniach walk Powstanie Warszawskie upadło. Od godziny 5.00 obowiązuje zawieszenie broni, a od godziny 19.00 stolicę opuszcza około 16 tys. mieszkańców. W Ożarowie zostaje podpisany układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie. Sygnatariuszami stron są: płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki “Heller” i ppłk dypl. Zygmunt Dobrowolski “Zyndram” oraz gen. Erich von dem Bach. Według warunków kapitulacji:

  • powstańcy będą traktowani jak jeńcy wojenni (wg konwencji genewskiej z dnia 27 sierpnia 1929 roku),
  • powstańcy nie poniosą odpowiedzialności za działalność wojskową i polityczną prowadzoną przed powstaniem,
  • oddziały AK mają opuszczać Warszawę w celu złożenia broni 4 i 5 października,
  • ludność cywilna ewakuowana ze stolicy nie poniesie żadnych konsekwencji z powodu działalności we władzach i administracji cywilnej.

Dlaczego doszło do kapitulacji Powstania Warszawskiego?

Znak Polski Walczacej w Muzeum Powstania Warszawskiego
Znak Polski Walczącej w Muzeum Powstania Warszawskiego

Według gen. Leopolda Okulickiego “Niedźwiadka” kapitulacja Powstania Warszawskiego była spowodowana brakiem wody i żywności, bardzo trudną sytuacją militarną powstańców oraz obawą o życie cywilów pozostających w Śródmieściu. Po upadku Powstania Warszawskiego Niemcy wywieźli do obozów żołnierzy AK i ludność cywilną. Do 17 stycznia 1945 roku, czyli do momentu wkroczenia Armii Czerwonej, w stolicy ukrywała się liczna grupa mieszkańców. Są to tzw. warszawscy robinsonowie. W latach następnych władzę przejęli komuniści.

Tekst napisany na podstawie materiałów dydaktycznych z Muzeum Powstania Warszawskiego i Powstania ’44 Normana Daviesa.

Dowiedz się, co zwiedzać w Polsce. Odbierz darmowe checklisty dla podróżnika.
Zapisując się, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych zgodnie z warunkami polityki prywatności i plików cookies (więcej informacji)
We respect your privacy
Podziel się

0 Komentarzy

Napisz komentarz

Twój e-mail nie zostanie opublikowany