Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne

To kolejny wpis z cyklu „Świat przyrody”. Ponownie zabieram Was do województwa świętokrzyskiego. Tym razem odwiedzimy rezerwat przyrody Kręgi Kamienne, w którym znajdują się ślady po pogańskim kulcie religijnym, kapliczka upamiętniająca zwycięstwo nad Szwedami, tajemnicze półokrągłe płyty i kolorowe piaskowce.

Gdzie znajduje się rezerwat Kręgi Kamienne i jak tam dojechać?

Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne jest położony na terenie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, w północno-zachodniej części Wzgórz Tumlińskich. Zajmuje powierzchnię 12,75 ha i leży na szczycie Góry Grodowej (398,8 m n. p. m.) w leśnictwie Oblęgorek, które jest częścią Nadleśnictwa Kielce. Przez rezerwat przebiega Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego.

Od Tumlina rezerwat dzieli niecałe 2 km, a od Kielc prawie 15 km. Jadąc od strony Tumlina należy skręcić w prawo na wysokości szkoły podstawowej, przejechać kilkaset metrów piaszczystą drogą i dojechać na parking. Potem czeka Was krótki spacer przez las. Trasa jest dobrze oznakowana – nie ma możliwości zgubienia się. Współrzędne dla rezerwatu przyrody Kręgi Kamienne to: 50°58’05.0″N 20°34’37.0″E.

Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne

Kręgi Kamienne to rezerwat geologiczno-archeologiczno-przyrodniczy. Został ustanowiony 15 września 1994 roku. Na jego terenie znajdują się tzw. piaskowce tumlińskie, które są jedynymi w Polsce odsłoniętymi na powierzchni kopalnymi osadami wydmowymi. Podobne odsłonięcia piaskowców są w pobliskim nieczynnym kamieniołomie.

Rezerwat Kręgi Kamienne porasta las sosnowy z domieszką dębu. Został posadzony przez ludzi około 65-85 lat temu. Co ciekawe rezerwat był miejscem pogańskiego kultu, o czym świadczą wały usypane z ziemi i kamieni. W rezerwacie znajdują się również szańce z okresu I wojny światowej i kapliczka zbudowana dla upamiętnienia setnej rocznicy odparcia wojsk szwedzkich.

Co poganie robili na terenie rezerwatu Kręgi Kamienne?

Rezerwat Kręgi Kamienne jest uważany za miejsce kultu religijnego w okresie pogańskim. Świadczą o tym ziemno-kamienne wały odkryte podczas badań archeologicznych w latach 1958-60. Niestety dziś nie są zbyt dobrze widoczne. Na terenie rezerwatu znajdowały się trzy kamienne kręgi (stąd wzięła się nazwa rezerwatu) o powierzchni około 1500 m², w których Wiślanie czcili swoich bogów. W pobliżu są inne miejsca kultu religijnego pogan: Święty Krzyż i Góra Dobrzeszowska.

Kapliczka w rezerwacie Kręgi Kamienne

Na szczycie Góry Grodowej stoi dziś murowana kapliczka Przemienienia Pańskiego, którą otaczają małe półokrągłe płyty z piaskowca. Zastąpiła drewnianą, którą wzniesiono w 100. rocznicę zwycięstwa wojsk szwedzkich w XVII wieku. Co mówią legendy na temat tej bitwy?

Polacy przed Szwedami bronili się do momentu, w którym zabrakło amunicji. Broń postanowili załadować… kaszą. Najeźdźcy z Północy odebrali to jako znak, że w polskim obozie jest bardzo dużo pożywienia, oblężenie może trwać więc bardzo długo. Odpuścili kolejny atak i ponieśli klęskę pod wsią Cisowa.

Co rok, 6 sierpnia, przy kapliczce mieszkańcy Tumlina zbierają się, żeby uczcić dzień Przemienienia Pańskiego.

Rezerwat przyrody Kręgi Kamienne – legendy

Legenda z kaszą, która wystraszyła Szwedów, jest jedną z wielu, w których pojawia się rezerwat przyrody Kręgi Kamienne. Kolejna mówi, że na szczycie Góry Grodowej stał obronny gród, w którym mieszkańcy bronili się przed Tatarami. Inna zaś opowiada o rycerzach, którzy podczas bitwy schronili się do pobliskiej jaskini, która się zawaliła. Po dwustu latach dotarli do nich tumlińscy skalnicy, obudzili rycerzy, a gdy ci dowiedzieli się, że Polska jest pod zaborami, rozpoczęli przygotowania do powstania. Niestety niedługo potem rozchorowali się i umarli.