Dąb Bartek z Zagnańska – stary, ale jary

Każdy kiedyś tu był. Ze szkolną wycieczką, przejazdem lub z rodziną. Nie znać go to bardzo osobliwa rzecz, w końcu jest to najsłynniejszy pomnik przyrody w Polsce. Widział niejedno, sporo przeszedł i zapewne jeszcze dużo go czeka. To Bartek. Dąb Bartek z Zagnańska.

Historia Bartka: od nasionka do kolosa

Dąb Bartek wykiełkował z żołędzia około 1300 roku. Ma zatem ponad 700 lat! Na przełomie lat 1905 i 1906 w sąsiednich zabudowaniach wybuchł pożar, który uszkodził część drzewa. W 1920 roku obcięto suche gałęzie, wypełniono jego wnętrze zaprawą cementowo-wapienną i postawiono wokół drewniane ogrodzenie. Siedem lat później jeden z konarów odłamał się pod własnym ciężarem. W 1949 roku przy południowym konarze ustawiono pierwszą podporę, która w przyszłości ma zapobiec podobnym sytuacjom.

Lata 30. i 50. XX wieku były dla Bartka bardzo ważne. W 1934 roku Sąd Konkursowy Przyrodników uznał go najokazalszym drzewem w Polsce, a w 1952 roku ustanowiono go pomnikiem przyrody. Niestety rok później Bartek stracił jeden z konarów. Postanowiono wtedy zastosować kolejne podpory i ratować drzewo przed postępującą zgnilizną za pomocą środków grzybobójczych.

Lata 70. XX wieku to okres pielęgnacji Bartka. Usunięto suche gałęzie i resztki odłamanych konarów, dokonano cięć w koronie, wyjęto cementowo-wapienną plombę, a środek zabezpieczono preparatami przeciwko owadom i grzybom. Pusty pień wypełniono elementami z drewna, zbudowano nowe ogrodzenie, instalację nawadniającą i parking przy drodze.

Z powodu wichury z 1984 roku odłamał się jeden z konarów Bartka. W kolejnych latach prowadzono prace pielęgnacyjne i porządkowe wokół drzewa. Wyładowania atmosferyczne z 1991 roku doprowadziły do oddzielania się północnego konaru, pod którym natychmiast ustawiono podporę. Pięć lat później przeprowadzono prace badawcze, które miały na celu określenie zagrożeń i zaplanowanie prac konserwatorskich.

Od 1997 roku do 2011 roku zamontowano kolejnych 13 podpór oraz linowe odciągi i instalację odgromową. Obecnie dąb Bartek nie wymaga dodatkowych zabezpieczeń, a jego stan zdrowia jest stale sprawdzany przez leśników. Otoczenie Bartka jest stale obserwowane przez kamery.

Czy wiesz, że…

Dąb Bartek ma dzieci! To sadzonki Bartusie, pobrane od 10 do 11 marca 2017 roku i zasadzone w całym kraju dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości. Bartek daje także żołędzie, które są zbierane tak często, jak to tylko możliwe. Z jednego z nich wyrósł dąb Jeremi, posadzony 2 września 1993 roku w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski w Kałkowie Godowie.

Dąb Bartek z Zagnańska w liczbach

WIEK: 700 lat
WYSOKOŚĆ: 28,5 m
PODPORY: 15 sztuk
OBWÓD I ŚREDNICA PNIA: pierśnicowy (na wys. 1,3 m) 1090 cm, średnica pierśnicowa 324 cm
ŚREDNICA KORONY: 38 m (N/S), 33 m (W/E)
KONARY GŁÓWNE: 8 sztuk
ZASIĘG ZRZUTU KORONY: 604 m2

Tekst napisany na podstawie opracowania Lasów Państwowych w formie plansz graficznych ustawionych w sąsiedztwie Bartka